ZAKON RYCERSKI ŚWIĘTEGO GROBU W JEROZOLIMIE

 

STATUT

 

ZATWIERDZONY PRZEZ PAPIEŻA FRANCISZKA

W DNIU 11 MAJA 2020

 

Watykan, 13 maja 2020
Sekretariat Stanu
Wydział Spraw Ogólnych
N. 490.780

 

Przewielebny Eminencjo,

            pragnę nawiązać do ważnego pisma N. 287/2020 (N. ref. EOB/TC) z dnia 28 lutego 2020, wraz z którym został przesłany przez Waszą Eminencję do Sekretariatu Stanu projekt nowego Statutu Zakonu Rycerskiego Świętego Grobu w Jerozolimie.

            Cieszę się, że w tej sprawie mogę zakomunikować Waszej Eminencji, że Ojciec Święty, na Audiencji udzielonej mi w dniu 11 maja 2020, życzliwie udzielił Swojej aprobaty.

            Przekazując tę wiadomość, chętnie korzystam z okazji, aby przekazać Waszej Eminencji wyrazy głębokiego szacunku.

                                                                                              Kardynał Pietro Parolin

                                                                                              Sekretarz Stanu

 

 

-------------------------------------------------------

Do Jego Eminencji
Księdza Kardynała Fernando FILONI
Wielkiego Mistrza Zakonu Rycerskiego
Świętego Grobu w Jerozolimie
WATYKAN
(z załącznikiem)

 

 

 

 

 

 

 

 

ZAKON RYCERSKI ŚWIĘTEGO GROBU W JEROZOLIMIE

STATUT

 

SPIS TREŚCI

 

WPROWADZENIE

 

ROZDZIAŁ I

INSTYTUCJA

Art. 1 – Misja 

Art. 2 – Charakter

Art.3 – Siedziba 

ROZDZIAŁ II

CHARAKTERYSTYKA

 Art. 4 –Zadania

ROZDZIAŁ III

ORGANIZACJA I ZARZĄD CENTRALNY

Art. 5 – Kardynał Wielki Mistrz

Art. 6 – Patriarcha Wielki Przeor 

Art. 8 – Wielkie Magisterium

Art. 9 – Zwierzchnik Generalny

Art. 10 – Przewodnictwo Wielkiego Magisterium 

Art. 11 – Gubernator Generalny 

Art. 12 – Wice Gubernatorzy Generalni 

Art. 13 – Kanclerz Zakonu

Art. 14 – Skarbnik Zakonu

Art. 15 – Ceremoniarz i Opiekun Duchowy Zakonu

Art. 16 – Pozostali Dostojnicy

Art. 17 – Konsulta 

Art. 18 – Komisja Duchowa

Art. 19 – Komisja Ekonomiczna 

Art. 20 – Komisja do spraw Ziemi Świętej 

Art. 21 – Komisja do spraw Nominacji

Art. 22 – Komisje tymczasowe 

Art. 23 – Konsultanci 

Art. 24 – Budżet i Sprawozdania Finansowe Zakonu

ROZDZIAŁ IV

ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE POZA SIEDZIBĄ ZAKONU

Art. 25 – Zwierzchnictwa i Delegatury Magistralne 

Art. 26 – Zwierzchnicy 

Art. 27 – Wielki Przeor Zwierzchnictwa

Art. 28 – Rada Zwierzchnictwa 

Art. 29 – Kanclerz Zwierzchnictwa 

Art. 30 – Skarbnik Zwierzchnictwa 

Art. 31 – Sekretarz Zwierzchnictwa 

Art. 32 – Pozostali członkowie Rady Zwierzchnictwa 

Art. 33 – Sekcje i Delegatury Lokalne 

ROZDZIAŁ V

CZŁONKOWIE

Art. 34 – Kandydowanie do przyjęcia 

Art. 35 – Przyjęcia i rezygnacje 

Art. 36 – Obowiązki 

Art. 37 – Dobra duchowe 

Art. 38 – Promocje

Art. 39 – Środki dyscyplinarne 

ROZDZIAŁ VI

ZASADY OGÓLNE

Art. 40 – Okres pełnienia obowiązków i dobrowolność służby 

Art. 41 – Przywileje i wyróżnienia 

Art. 42 – Insygnia

Art. 43 – Regulamin Generalny 

Art. 44 – Postanowienia końcowe 

.

 

WPROWADZENIE

Zakon Rycerski Świętego Grobu w Jerozolimie, którego pochodzenie sięga dawnych wieków, ma swoje historyczne korzenie w instytucji Kanoników Regularnych Stróżów Grobu Świętego oraz nawiązuje do zwyczaju powszechnego w minionych wiekach wśród dzielnych mężów, którym zwyczajowo nadawano tytuł rycerski przy grobie Chrystusa. Zwyczaj ten został ujednolicony i wzbogacony poprzez przywileje nadawane przez Papieży sprawujących osobiście, w pewnym okresie, funkcje Wielkiego Mistrza Zakonu. Zakon cieszy się szczególnie życzliwą opieką Stolicy Apostolskiej ze względu na więzi historyczne, prawne i religijne, które go z nią łączą.  Historia Zakonu, jego cele, struktura i duchowość nadają mu unikalne cechy instytucjonalne.

Chociaż członkostwo w Zakonie dotyczy przede wszystkim wiernych świeckich, jest on również otwarty dla osób duchownych, zwłaszcza dla zaangażowanych w działania na rzecz rozwoju i postępu duchowego wszystkich jego członków. Zakon przywiązuje ogromną wagę do powołania do świętości każdego chrześcijanina i aspiruje do bycia narzędziem rozwoju i pogłębiania osobistego uświęcenia, a także środowiskiem, w którym wiara jest praktykowana i przeżywana we wszystkich jej aspektach.

Poprzez swoją strukturę i działalność Zakon uczestniczy bezpośrednio w staraniach Papieża dotyczących miejsc i instytucji katolickich w Ziemi Świętej. Jego cele wynikają z nauki Kościoła i związane są z ideą miłosierdzia, apostolatu i służby na rzecz godności człowieka, właściwymi Kościołowi Katolickiemu. W szczególności więź z Jerozolimą i charakter Zakonu, wymaga odpowiedzialności za Święte Miejsca (por. Ga 4,26).

Święty Grób jest bowiem symbolem wspólnej męki z Jezusem i karmi nadzieję jaką pokładamy w Zmartwychwstaniu (por. Flp 3,10-11).

 

ROZDZIAŁ I

INSTYTUCJA

 

Artykuł 1

Misja

 

Szczególną misją powierzoną Zakonowi Rycerskiemu Świętego Grobu w Jerozolimie  przez Ojca Świętego jest utrzymywanie we wspólnocie kościelnej troski o Ziemię Jezusa i wspieranie na niej Kościoła Katolickiego i obecności chrześcijańskiej.

Zakon swoim członkom stawia za cel praktykę cnót ewangelicznych.

Artykuł 2

Charakter

 

Artykuł 3

Siedziba

 Zakon ma swoją siedzibę prawną na terenie Państwa Watykańskiego i swoją działalność prowadzi na terenie Klasztoru znajdującego się przy Kościele Świętego Onufrego na Janikulum, zgodnie z motu proprio Papieża Piusa XII z 15 sierpnia 1945 roku.

 

ROZDZIAŁ II

CHARAKTERYSTYKA

 

Artykuł 4

Zadania

Zakon Rycerski Świętego Grobu w Jerozolimie, w ramach swoich kompetencji, pragnie wspierać:

1. Wyrzeczenie się samego siebie poprzez samodyscyplinę, świadectwo wiary i oddania wszelkiemu dobru. To zadanie wymaga pielęgnowania wewnętrznej postawy zachowania dystansu, pragnienia podporządkowania interesów osobistych potrzebom innych i dobru wspólnemu oraz szczególnej hojności w wykorzystaniu własnych zasobów materialnych i duchowych, swoich talentów, wpływów, własnego czasu i energii do działań na korzyść bliźniego.

2. Szczodrość na mocy mandatu udzielonego Zakonowi, który wymaga od swoich członków troski, by udzielać pomocy osobom najbardziej potrzebującym i zaniedbanym, a zwłaszcza okazywania solidarności z mieszkańcami Ziemi Świętej.  Dotyczy to wsparcia materialnego, moralnego i duchowego okazywanego potrzebującym i tym, którzy nie mają możliwości, aby ich głos został usłyszany lub którzy są pozbawieni środków do tego, by bronić siebie i swoich praw.

3. Odwagę w walce o sprawiedliwość i pokój. Praktykowanie tej cnoty obejmuje podjęcie inicjatyw w dziedzinie kształcenia na wszystkich poziomach i wolę zapewnienia wszelkiego możliwego wsparcia dla działań zmierzających do uznania i poszanowania godności i praw człowieka, w szczególności wolności religijnej i wyznaniowej oraz równości wobec prawa,
a także należyte bezpieczeństwo życia wszystkich mieszkańców Ziemi Świętej.

4. Solidarność przez modlitwę i hojną pomoc członków Zakonu. Wyraża się ona głównie poprzez wsparcie Łacińskiego Patriarchatu Jerozolimy i przyczynia się do wspierania instytucji religijnych, charytatywnych, edukacyjnych, kulturalnych i społecznych, a także działań Kościoła Katolickiego podejmowanych w Ziemi Świętej.

Zakon współpracuje z Kościołami partykularnymi, w których jest obecny.

5. Troskę o chrześcijańską obecność w Ziemi Świętej; to zadanie obejmuje również obronę Kościoła miejscowego, a także wnoszenie wkładu finansowego na rzecz Miejsc Świętych, symboli trwania i ciągłości wspólnot chrześcijańskich. To zadanie obejmuje także stałą modlitwę i działania, które mają na celu wspieranie wzajemnego zrozumienia między narodami, dialogu, przebaczenia, pojednania i innych podstawowych wartości, które są przesłankami niezbędnymi do pokojowego współistnienia wszystkich ludów w Ziemi Świętej.

6. Zaangażowanie członków Zakonu. Obejmuje obowiązek aktywnego włączenia się oraz entuzjastycznego, hojnego uczestnictwa w działalności charytatywnej, ewangelizacyjnej
i ekumenicznej, prowadzonej przez konkretne Kościoły objęte opieką członków Zakonu. Członkowie muszą mieć świadomość duchowego i kościelnego znaczenia swojej przynależności do Zakonu oraz dawać świadectwo więzi nie tylko z Kościołem powszechnym i Ziemią Świętą, ale także ze swoimi diecezjami i parafiami.

7. Współpraca z innymi organami i organizacjami religijnymi lub świeckimi, które mają wspólne z Zakonem cele i realizują podobne zadania w Ziemi Świętej. Członkowie Zakonu starają się zwrócić uwagę katolików, chrześcijan, przedstawicieli innych wyznań i ludzi dobrej woli na całym świecie, na akty czynienia dobra w Ziemi Świętej, w które zaangażowany jest Zakon, a także na promowanie jedności między chrześcijanami, wzajemnego zrozumienia
i współpracy pomiędzy przedstawicielami różnych religii.

ROZDZIAŁ III

ORGANIZACJA I ZARZĄD CENTRALNY

 

Artykuł 5

Kardynał Wielki Mistrz

 

Artykuł 6

 Wielki Przeor

 

Artykuł 7

Asesor

 

Artykuł 8

Wielkie Magisterium

a) Asesor

b) Zwierzchnik Generalny

c) Gubernator Generalny

d) Wice Gubernatorzy Generalni

e) Kanclerz Zakonu

f) Skarbnik Zakonu

g) Ceremoniarz i Asystent Duchowy Zakonu

Artykuł 9

Zwierzchnik Generalny

 

 

 

Artykuł 10

Przewodnictwo Wielkiego Magisterium

 

a) Gubernator Generalny

b) Wice Gubernatorzy Generalni

c) Kanclerz Zakonu

d) Skarbnik Zakonu

Artykuł 11

Gubernator Generalny

Artykuł 12

Wice Gubernatorzy Generalni

 1. Powołanie. Wice Gubernatorów Generalnych, spośród świeckich członków Zakonu, mianuje Kardynał Wielki Mistrz, w porozumieniu z Gubernatorem Generalnym.

Artykuł 13

Kanclerz Zakonu

Artykuł 14

Skarbnik Zakonu

Do zadań Skarbnika należy: zwykłe zarządzanie majątkiem Zakonu we współpracy z Komisją Finansową i przygotowywanie rocznego budżetu Zakonu, zarządzanie zasobami ekonomicznymi i finansowymi zgodnie z prognozami wydatków oraz przygotowanie stosownych raportów.

 Artykuł 15

Ceremoniarz i Opiekun Duchowy Zakonu

Artykuł 16

Pozostali Dostojnicy

Kardynał Wielki Mistrz w porozumieniu z Gubernatorem Generalnym może, na określony czas, mianować innych Dostojników w celu wykonania konkretnych zadań.

Artykuł 17

Konsulta

 

Posiedzenia mają na celu umożliwić Zwierzchnikom i Delegatom Magistralnym omówienie
i przeanalizowanie w swoim gronie, przy udziale centralnych władz Zakonu, wspólnych spraw i zagadnień.

Artykuł 18

Komisja Duchowa

 

Artykuł 19

Komisja Ekonomiczna

Artykuł 20

Komisja ds. Ziemi Świętej

Artykuł 21

Komisja ds. Nominacji

 

Artykuł 22

Komisje tymczasowe

Artykuł 23

Konsultanci

Kardynał Wielki Mistrz, w porozumieniu z Gubernatorem Generalnym, może powołać Konsultantów dla każdego z zarządczych lub doradczych organów Zakonu. Konsultanci pełnią swoją funkcję do czasu ustania okoliczności, które warunkowały ich powołanie.

Artykuł 24

Budżet i Sprawozdania finansowe Zakonu

 

ROZDZIAŁ VI

ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE POZA SIEDZIBĄ ZAKONU

 

Artykuł 25

Zwierzchnictwa i Delegatury Magistralne

 

W ten sam sposób, na wspólną propozycję Zwierzchnika i Wielkiego Przeora Zwierzchnictwa, za zgodą Ordynariusza danego miejsca, w ramach każdego z nich mogą być tworzone Sekcje Zwierzchnictw, które z kolei mogą być podzielone na Delegatury Lokalne.

Kardynał Wielki Mistrz, z poważnych i uzasadnionych przyczyn, po konsultacji z Prezydium Wielkiego Magisterium może rozwiązać Zwierzchnictwo.

Postanowienia Statutu i Regulaminu Generalnego Zakonu dotyczące Zwierzchnictw
i Zwierzchników mają zastosowanie także w przypadku Delegatur Magistralnych, chyba że
w sposób oczywisty stanowią inaczej.

Artykuł 26

Zwierzchnicy

Kardynał Wielki Mistrz, w porozumieniu z Gubernatorem Generalnym, z ważnych
i uzasadnionych powodów, po konsultacji z Prezydium Wielkiego Magisterium może odwołać nominację Zwierzchnika w trybie przewidzianym w art. 39 niniejszego Statutu.

Zwierzchnicy są odpowiedzialni za życie, rozwój duchowy i działalność swoich Zwierzchnictw; wybór kandydatów; ustawiczne formowanie swoich członków; kontakty z lokalną Hierarchią i duchową wspólnotą członków; zbiórkę funduszy przeznaczonych na pomoc charytatywną na rzecz Ziemi Świętej; organizowanie corocznych spotkań wszystkich członków; prawidłowe przestrzeganie Statutu i Regulaminu Generalnego Zakonu, dyrektyw Kardynała Wielkiego Mistrza, Wielkiego Magisterium i Gubernatora Generalnego.

Do nich należy reprezentowanie swoich Zwierzchnictw przed władzami lokalnymi, kościelnymi i świeckimi.

Artykuł 27

Wielki Przeor Zwierzchnictwa

Kardynał Wielki Mistrz, z ważnych i uzasadnionych powodów, po konsultacji z Asesorem, Gubernatorem Generalnym, odpowiednim Wielkim Przeorem i po wysłuchaniu opinii Zwierzchnika może odwołać nominację Wielkiego Przeora Koadiutora Zwierzchnictwa.

Artykuł 28

Rada Zwierzchnictwa

 

a) Kanclerz Zwierzchnictwa

b) Skarbnik Zwierzchnictwa

c) Sekretarz Zwierzchnictwa

Artykuł 29

Kanclerz Zwierzchnictwa

 

Artykuł 30

Skarbnik Zwierzchnictwa

Artykuł 31

Sekretarz Zwierzchnictwa

Artykuł 32

Pozostali członkowie Rady Zwierzchnictwa

Zwierzchnik, w porozumieniu z Wielkim Przeorem Zwierzchnictwa i po poinformowaniu Prezydium Wielkiego Magisterium, może powołać spośród Konsultantów Zwierzchnictwa, innych członków Rady, do wykonywania określonych zadań, które uzna za konieczne.

Artykuł 33

Sekcje i Delegatury Lokalne

Przewodniczący Sekcji są powoływani przez Zwierzchnika, w porozumieniu z Wielkim Przeorem Zwierzchnictwa, po konsultacji z właściwym Ordynariuszem i za aprobatą Prezydium Wielkiego Magisterium. Delegaci Lokalni są powoływani przez Zwierzchnika, w porozumieniu z Przeorem Sekcji oraz Przewodniczącym Sekcji, po zasięgnięciu opinii właściwego Ordynariusza i za aprobatą Prezydium Wielkiego Magisterium.

Zwierzchnik, z ważnych i uzasadnionych powodów, w porozumieniu z Wielkim Przeorem Zwierzchnictwa i Przeorem Sekcji, po poinformowaniu Prezydium Wielkiego Magisterium, może odwołać nominację Przewodniczącego Sekcji; ponadto po uprzedniej konsultacji z Przewodniczącym Sekcji, może odwołać nominację Delegata Lokalnego.

Przeorowie Sekcji i Delegatur Lokalnych współpracują ze swoim Przewodniczącym Sekcji oraz Delegatem Lokalnym i przyjmują rolę duchowych przewodników Sekcji lub Delegatury kierując wszelkimi działaniami religijnymi.

Zwierzchnik, z ważnych i uzasadnionych powodów, w porozumieniu z Wielkim Przeorem Zwierzchnictwa, po poinformowaniu Prezydium Wielkiego Magisterium i Kardynała Wielkiego Mistrza, może odwołać, po uprzednim poinformowaniu Przewodniczącego Sekcji i Przeora Zwierzchnictwa, nominację Przeora Sekcji.

Przewodniczący Sekcji lub Delegat Lokalny, w porozumieniu z Przeorem Sekcji lub Delegatury Lokalnej oraz Zwierzchnikiem, po uprzednim poinformowaniu odpowiednio Arcybiskupa Metropolity lub Ordynariusza Diecezji, określa liczbę członków Sekcji lub Delegatury Lokalnej i powołuje ich na stanowiska po uprzednim poinformowaniu odpowiedniego Ordynariusza Diecezji.

Zwierzchnik, z ważnych i uzasadnionych powodów, po konsultacji z Radą Zwierzchnictwa, w porozumieniu z Wielkim Przeorem Zwierzchnictwa i za zgodą Prezydium Wielkiego Magisterium, może rozwiązać Radę Sekcji. Zgodnie z analogiczną procedurą, Zwierzchnik, również po konsultacji z odpowiednim Przewodniczącym Sekcji, może rozwiązać Radę Delegatury Lokalnej lub odwołać nominację jednego lub więcej jej członków.

 

ROZDZIAŁ V

CZŁONKOWIE

Artykuł 34

Kandydowanie do przyjęcia

Artykuł 35

Przyjęcia i rezygnacje

Opisane powyżej przyjęcia do Zakonu, dokonane na podstawie mianowania przez Patriarchę Wielkiego Przeora, muszą być przedstawione, wraz z wymaganą dokumentacją, Kardynałowi Wielkiemu Mistrzowi, który je zatwierdza i wydaje stosowny dokument.

Z kolei Wielcy Przeorowie Zwierzchnictw mogą subdelegować to uprawnienie innym przedstawicielom władzy kościelnej należącym do Zakonu.

Artykuł 36

Obowiązki

Artykuł 37

Dobra duchowe

Członkowie Zakonu mogą uzyskać szczególne dobra duchowe zgodnie z postanowieniami Papieża, a opisanymi w Regulaminie Generalnym Zakonu.

Artykuł 38

Promocje

A) Klasa Kawalerów Naszyjnika i Dam Naszyjnika. Naszyjnik jest przyznawany najdostojniejszym osobom kościelnym lub świeckim wysokiej rangi. Mają do niego prawo Kardynał Wielki Mistrz i Łaciński Patriarcha Jerozolimy.

B) Klasa Kawalerów i Dam, podzielona na następujące stopnie:

a) Kawalerowie i Damy

b) Komandor i Dama Komandor

c) Wielki Oficer i Dama Komandor z Gwiazdą

d) Kawaler i Dama Wielkiego Krzyża

Artykuł 39

Środki dyscyplinarne

a) Ostrzeżenie. Zwykle jest wydawane przez Zwierzchnika w formie pisemnej.

b) Zawieszenie. Zwykle jest wydawane przez Kardynała Wielkiego Mistrza, a w niektórych przypadkach szczególnie pilnych i poważnych, przez właściwego Zwierzchnika.

c) Wykluczenie. Kardynał Wielki Mistrz ma prawo, pozbawienia członkostwa w Zakonie z ważnych i uzasadnionych powodów, zgodnie z przepisami Prawa kanonicznego, Statutu
i Regulaminu Generalnego Zakonu. Taka sytuacja ma zazwyczaj miejsce na wniosek Zwierzchnika, wyjątkowo na wniosek Prezydium Wielkiego Magisterium i zawsze po przeprowadzeniu dogłębnego dochodzenia oraz po koniecznej konsultacji z Prezydium Wielkiego Magisterium.

Przyczyną wykluczenia może być naruszenie zobowiązań członków, o których mowa w paragrafach 1, 4, 5 i 6 artykułu 36. Członek, wobec którego prowadzone jest dochodzenie, musi być o tym niezwłocznie poinformowany i dopuszczony do przedstawienia swojej obrony w wyznaczonym i nieprzekraczalnym terminie.

ROZDZIAŁ VI

ZASADY OGÓLNE

 

Artykuł 40

Okres pełnienia obowiązków i dobrowolność służby

W przypadku, gdy stanowisko Zwierzchnika, Delegata Magistralnego, Regenta Zwierzchnictwa lub Delegatury Magistralnej, Przewodniczącego Sekcji lub Delegata Lokalnego zwolni się z jakiegokolwiek powodu, członkowie odpowiednich Rad nie zaprzestają pełnienia swoich obowiązków aż do momentu objęcia wakatu przez następcę: ten ostatni może jednak ponownie powołać ich do sprawowania dotychczasowych funkcji.

Konsultanci niebędący członkami Zakonu i audytorzy mogą otrzymać odpowiednią rekompensatę za swoje usługi, oprócz zwrotu uzasadnionych i udokumentowanych kosztów poniesionych w trakcie wykonywania swoich obowiązków.

Artykuł 41

Przywileje i wyróżnienia

 

Artykuł 42

Insygnia

Zakon posiada własne znaki rozpoznawcze, sztandary, pieczęć, godło oraz przywileje heraldyczne. Zasady ich stosowania zawarte są w Regulaminie Generalnym Zakonu.

Artykuł 43

Przepisy ogólne


 Artykuł 44

Postanowienia końcowe

Tekst niniejszego Statutu w języku włoskim jest jego jedyną oryginalną wersją o charakterze oficjalnym. W przypadku rozbieżności między tekstem w języku włoskim a tłumaczeniami na inne języki, tekst w języku włoskim jest jedyną obowiązującą wersją i pozostaje jedynym do którego należy się odnosić.

 

 

--ooOoo--

 

Statut OESSH zatwierdzony przez Stolicę Apostolską 11 maja 2020 roku (plik pdf do pobrania)

                                                                                                                                       ******************************

 

 

Odnośnie Regulaminu Generalnego:

 Na Kontynentalnym Zebraniu Zwierzchników i Delagatów Magistralnych z Europy oraz Ameryki Łacińskiej, które odbyło się  w dniach 24 i 25 listopada 2021 roku, Gubernator Generalny Leonardo Visconti di Modrone wyjaśnił:

 Po zatwierdzeniu nowego Statutu w każdy czwartek rano pod przewodnictwem Kardynała Wielkiego Mistrza zbiera się Komisja i stopniowo opracowuje projekt Regulaminu Generalnego. Jest to złożona i odpowiedzialna praca, wymagająca uważnego przestudiowania, które może zająć dużo czasu. Z pewnością przed wejściem w życie tekst ostatecznie zostanie poddany zbiorowej analizie: bowiem intencją Kardynała Wielkiego Mistrza jest zapewnienie wstępnego okresu kilku lat ad experimentum, podczas którego można będzie zgłaszać uwagi i sugestie.    [EJ]

 

 

Statut https://oessh.pl/images/demo/content/img-22.jpg Super User
© 2023 OESSH Zwierzchnictwo w Polsce